Minggu, 11 Januari 2015

TOKOH PANDHAWA


TOKOH PANDAWA DALAM KESENIAN WAYANG
oleh
Sutini, BA
Dalam Nawasari Warta Edisi II telah disebutkan bahwa salah satu jenis wayang adalah wayang Purwa. Di Museum Mpu Tantular Wayang Purwa dipamerkan di Ruang VII yaitu Ruang Koleksi Kesenian.
Untuk mengenal lebih dekat dengan wayang Purwa, maka kita harus mencoba untuk mengenal para pelaku dari wayang tersebut. Biasanya wayang Purwa ceriteranya berkisar antara ceritera Mahabarata atau Ramayana. Dalam ceritera Mahabarata ada pihak PANDAWA dan pihak KURAWA. Untuk kali ini hanya membahas tentang TOKOH PANDAWA.

TEMBANG DOLANAN


Tembang dolanan iku jinis tembang sing prasaja, biasa ditembangaké déning bocah-bocah cilik, utamané ing padésan, sinambi dolanan bebarengan karo kanca-kancané. Lumantar lagu dolanan, bocah-bocah dikenalaké bab sato kéwan, sato iwèn, thethukulan, tetanduran, bebrayan, lingkungan alam, lan sapanunggalané. [1]
Kadhangkala tembang dolanan uga ditembangaké déning waranggana jroning swasana tinamtu ing pagelaran wayang kulit.
Iki kaca kanggo ngumpulake syair tembang dolanan utawa tembang sing kerep diunekke bocah-bocah.

TEMBANG PANGRUNGON




Ngrungokke nanging sejatine ora ngrunggokkake
Ngrungokke sing kudu dirungokke
Sanajan ora tinucap dening lati
Nanging kudu tetep dirungokake
Sanajan ora bisa dirungokake
Nanging pancen kudu dirungokake
Dirungokake nganggo pangrungon sing sejatine dudu pangrungon
Sanajan dudu panggrungon
Nanging kudu tetep dienggo ngrungokake suwara
Suwara kang sejatine dudu suwara kuwi kudu tetep di rungokakake
Kudu bisa dirasakake lan kudu bisa dilakokake kanthi apa sing dikarepake
Dadi kudu bisa ngrungokake apa sing ora diucapake

KELOMBO TRESNA


Angger tresna dilomboni
Ati labuh kemrungsung
Ilang rasane ati
Urip dadi kelunta-lunta
Wong sing tek impi-impi
Siki dadi duwene uwong
Tresna sing tek rumat pedot nang tengah dalan
Kepeksa aku kudu ngalah
Kenangapa kowe ngomong tresna
Angger mung nang lambe
Ora susah seneng angger mung lombo
Angger atimu wis mblenger
terus detinggal, debuang, deplengosi.
Ora mikir rasan wong sing ditinggal
Lara, remuk-jujuk, dadi awu
Amung bisa nglamuni apa sing wis kelakon
Jajal  angger kowe sing nglakoni
Mesthi bakal ngerti larane wong dibuang
Aku mung bisa nyesel maring kahanan

Timun Emas



Dek jaman biyen ing salah sawijining desa, ana mbok randa sing urip dewe ora ana anak utawa sedululur. Amarga urip dewe mbok randa mau kepengin duwe anak. Saben dina mbok randa ndonga awan bengi ing ngarsane Gusti Allah supaya diwenehi anak. Deweke yakin menawa penjaluke bakal di kabulake dening Gusti Allah.
Tanpa sangertine mbok randa, anggone donga awan bengi ing omahe kuwi mau keprungu Buto ijo sing kebeneran liwat sacedhake kono. Buto ijo banjur nyeluk mbok randa supaya metu saka omahe. mbok randa kaget ngerteni ana Buto ijoing ngarep omahe.

Roro Jonggrang


Ing jaman biyen ana kerajaan gedhe sing jenenge Prambanan. Rakyate Prambanan iku ayem lan tentrem sing dipimpin karo Prabu Baka.
Nanging kerajaan Prambanan diserang karo kerajaan Pengging. Prabu Baka lan pasukane kalah amarga kurang persiapane. Prabu Baka lan pasukane mati amarga kena karo senjatane Bandung Bandowoso. Kerajaan Pengging lan pasukane seneng amarga isok naklukno kerajaan Prambanan.

Bebasan




Bebasan yaiku unen-unen ajeg panggone ngemu surasa pepindan kang dipindahake sifate utawa kahanane wong


 Adol lenga kari busik : Andum barang marang wong liya nanging awake dhewe   malah ora keduman.

Aji godhong jati aking (garing) : Asor banget, ora ana ajine.
 Ancik-ancik pucuking eri : Uripe tansah kuwatir.
Anggenthong umos : Ora bisa nyimpen wadi.